Huilende jongen

Deze foto kwam ik tegen en laat me niet meer los.....
Een huilende jongen met een traan. Gisteren werd ANP-fotograaf Robin Utrecht in het Tropenmuseum in Amsterdam uitgeroepen tot winnaar van de National Geographic-fotowedstrijd in de categorie ‘Mens’. Utrecht won de prijs met een prachtig ingetogen portret dat hij begin dit jaar maakte toen hij op reportage het besnijdenisritueel binnen de Xhosa-stam in Zuid-Afrika vastlegde.

Het oordeel van de jury:

„Deze opname heeft alle elementen van een fotografisch cliché in zich. Toch slaagt de fotograaf erin het beeld te verheffen tot een niet-sentimenteel, krachtig journalistiek portret dat mede door de gesloten ogen vragen oproept.”

Waarom benadrukt de jury dat de foto van Utrecht neigt naar een cliché (denk aan de zigeunerjongen met de traan) maar toch ‘niet-sentimenteel’ is?
De stijl van het winnende beeld van Utrecht doet sterk denken aan de sobere foto waarmee de Canadese fotograaf Finbarr O’Reilly in 2005 de World Press Photo (WPP) won. Op dat close-up portret zie je hoe in een noodvoedingskliniek in de stad Tahoua in Niger de ondervoede eenjarige Alassa Galisou zijn vingertjes tegen de lippen van zijn moeder drukt. Het beeld is krachtig, simpel, schrijnend.



Een jaar later zette WPP ineens een andere koers in toen het de Amerikaanse fotograaf Spencer Platt liet winnen met een foto van jonge Libanezen die fotograferend met hun mobieltjes door een wijk rijden in Zuid-Beiroet die is verwoest door Israëlische bombardementen. Een Nederlands jurylid beargumenteerde de keuze met de opmerking dat de jury dat jaar iets anders wilde „dan het stereotiepe beeld van mensen in nood.”

Fotografie moest indirect op de emoties werken. Een foto moest de toeschouwer prikkelen tot na- en doordenken. Dat dit nog de norm is, blijkt ook uit de meest recente keuze van WPP: een afstandelijke, filmische opname van protesterende Iraanse vrouwen die leuzen tegen het regime roepen vanaf het dak in Teheran.

Maar nu mag het dus weer: de pure emotie. Of toch niet? De jury van de National Geographic fotowedstrijd komt er niet helemaal uit. De keuze onderstreept wel dat de fotografiewereld zich in een soort postmoderne knoop heeft gedraaid: niemand durft nog ferme uitspraken te doen over een foto.

Het wachten is op het jurylid dat openlijk durft toe te geven te worden ‘geraakt’ door een beeld.

Nou, ík ben in ieder geval "geraakt" door deze afbeelding.
Als ik mijn ogen sluit zie ik het steeds weer voor mij.... net als de afbeelding van het Pakistaanse meisje uit de National Geografisc van jaren geleden. Een soort Deja vu!